ڕێبين حمه غريب

دیدێكی ئەندازیارانە بۆ ... كارەساتە سروشتیەكان و چۆنێتی ڕووبەوڕووبونەوەیان ====================================== نەوزادی موهەندیس nawzad mohandis - یەکێتی ئەندازیارانی کوردستان ئاشكرایە ڕوودانی كارەساتی سروشتی لەهەموو گۆشە و ناوچە و وڵاتێكی جیهاندا ڕوودەدات و بەدوای خۆشیدا زیانی گەورەی گیانی و ماڵی لێدەكەوێتەوە و تەنانەت جاری واهەیە ناوچەیەك بەتەواوەتی وێران و خاپور دەكات و كارەساتی دڵتەزێنی لێدەكەوێتەوە. كارەساتە سروشتیەكان هەمەجۆرن و لە هێز و گوڕ و كاریگەری وپانتایی جوگرافی وزەرەروزیانەكانیاندا جیاوازن.هەربۆیە لەجێگەیەك بۆ جێگەیەكی تر ئاسەوارەكانیان جیاوازە و ڕێوشوێنە خۆپارێزیەكانیش لێیان جیاوازترە. كارەساتە سروشتیەكان هەموو ئەو ڕووداوانە دەگرێتەوە كە لەدەرەوەی توانا و دەسەڵاتی مرۆڤەكان ڕوودەدان و مرۆڤ لە كات و ساتی ڕوودانیاندا هیچ دەستێوەردانێكی نیە. لەگەڵ ئەوەی كە هەندێك كار و كردەوەی مرۆڤ ڕەنگە ڕێگەخۆشكەربێت بۆ ڕوودانیان. كارەساتە سروشتییەكان وەكو، لافاو و بوومەلەرزە و گڕكان و داڕمانی زەوی و وشكە ساڵی و بێبارانی و بەبیابانبوون و خۆڵبارین وبەرزبونەوەی پلەی گەرما و گێژەڵوكە و زریانەكان و ئاگركەوتنەوەی دارستانەكان و ...هتد.دەگرێتەوە. جا ڕوودانی ئەم كارەساتە سروشتیانە هیچ وڵات و ناوچەیەك ناپارێزن و هەمووان وەكو یەك دەگرێتەوە بەپێی گۆڕانی كەش وهەواكان لە وەرزەكانی ساڵدا.هەیانە بەهێز و كاریگەر و وێرانكەرن، و هەشیانە سووكتر و بێ‌ زیانی گەورەی گیانی وماڵین.تائێستاش زانست و تەكنەلۆژیا پێشكەوتوەكانی سەردەمیش دەستەوستانە لەبەردەم ڕوودانیاندا و تەنها ئەوەندەیە ڕێوشوێنی خۆپارێزی پێشوەختە دەگرنە بەر بۆ كەمكردنەوەی ئاسەوارە وێرانكاریەكانیان. كوردستانیش وەك بەشێكی گرنگ لە وڵاتی عێراق و هەڵكەوتە لەناوچەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا و تاڕادەیەك ناوچەیەكی شاخاوی و خاوەن كەشوهەوایەكی وەرزی بەپێی هەڵكەوتە جوگرافیاكەی دەكەوێتە بەر شەپۆل و كاریگەرییە كەشوهەواكانی دەریای سوور و كەنداوی عەرەبی و هندی و ناوچەكانی قەفقاس و لەڕۆژئاواشەوە دەكەوێتە بەر شەپۆلەكانی دەریای سپی ناوەڕاست.كە هەریەكەیان كاریگەری جۆراوجۆریان هەیە. كەواتە هەرێمی كوردستان دابڕاو نیە و هەموو كات چاوەڕوانی كارەساتی سروشتی لێدەكرێت. لە پەراوێزی ڕوودانی ئەم لافاوەی ئەم ڕۆژانەی لە ناوچەكانی سلێمانی و گەرمیان و هەڵەبجە و ...هتد.كە بەداخەوە بوە هۆی ڕوودانی كارەسات و زیانی گیانی و ماڵی زۆر بە هاوڵاتیان و شەقام و پرد و ئاوەڕۆ و و خوێندنگە و گەڕەكە نیشتەجێكان و ئۆتۆمبێل و باخ و دارستان و سەرچاوەی ماسی و بەنداوەكان و ..هتد.دەكرێت هۆكار و ڕێگاچارەسەریەكان دیاریبكەین بۆئەوەی دووبارە نەبنەوە و كارەساتی هاوشێوە ڕوونەدەنەوە. هۆكارەكانی ڕوودانی ئەو كارەساتە چیبوون؟ وەك پێشتر باسمان كرد كارەساتە سروشتیەكان مرۆڤ دەستی لەڕوودانیاندا نیە و ناشتوانێت بەریان پێبگرێت و تائێستاش نەتوانراوە زانستیانە كات و سات و شوێنی ڕوودانیشیان دیاریبكرێت.بەڵام دەتوانرێت پێبینی ڕوودانیان بكرێت ولە پێش ڕوودانیاندا هەندێك ڕێوشوێنی خۆپارێزی بگیرێتەبەر بۆ كەمكردنەوەی ئاسەوارە وێرانكاریەكانیان.وەك: • ئاشكرایە زۆرێك لەو كارەساتە سروشتیانە وەرزین و دەكرێت پێشبینی ڕوودانیان بكرێت وەك وەرزەكانی هاوین و زستان بەشێوەیەكی گشتی،هەربۆیە دەكرێت كە ڕێوشوێتی خۆپارێزی بگیرێتە بەر پێش ڕوودانیان. • لە هەرێمدا،دەكرێت كە پێش باران بارین و هەر لەناوەڕاستی مانگی تشرینی یەكەمەوە،شارەوانیەكان و دامودەزگا پەیوەندیدارەكان هەستن بە پاككردنەوە و بەردانی ڕووبار و كەندوشیوەكان وئاوەڕۆ صندوقیەكان و ناوشارەكان. • چاكسازیكردنی هەردوولای ڕێگا و شەقامە ((شانەكان)) سەرەكیە ناوخۆیی و دەركیەكان. • بەهەندوەرگرتن و حساب كردن بۆ زانیاریی و زانستە كەشوهەواییەكان و پشتگوێنەخستنی ئاگاداریەكان لەو بارەیەوە. • چاكسازیكردنی بەردەوامی هەردوو شانەكانی پردەكان و گۆمەكان و توندوڵكردنەوەیان بەشێوەیەكی زانستی و ئەندازیاری. بەم شێوەیە دەكرێت كە زەرەر و زیانەكان كەمبكرێتەوە و ڕێگە لەكارەساتی دڵتەزێن و وێرانكەر بگیرێت. لەڕووی ئەندازیارییەوە چی بكرێت ؟ لەم بارەیەوە،دەكرێت هەموو ئەو پڕۆژە ئەندازیاریانەی كە لەلایەن كەرتی تایبەت و حكومەت و وەبەرهێنەرانەوە ئەنجامدەدرێن و جێبەجێدەكرێن،ئەم ڕێوشوێنانەیان تیادا بچەسپێنرێت: • پێویستە هەموو شار و شارۆچكەیەك ماستەر پلانی تایبەت بەخۆی بۆ بكێشرێت و هەموو شارەوانیەكان بەپێی ئەو ماستەر پلانە پڕۆژەكان و خزمەتگوزاریەكان ئەنجامبدەن لەناو شار و لەدەرەوەی شار و شارۆچكەكاندا. • ڕێگە بە هیچ زیادەڕۆییەك نەدرێت لە نزیك چەم و ڕووبار و بەنداو و پرد و شەقامە سەرەكیەكانەوە لەلایەن هاوڵاتیان وكۆمپانیاو وەبەرهێنەرانەوە. • مەرج و پێوەرە ئەندازیاریەكان زۆر بەتوندی لە پڕۆژەكاندا جێبەجێبكرێن و لیژنەی بەدواداچوونی بەردەوام هەبێت لەكاتی جێبەجێكردنیاندا.و زانیاری و پێوانە ئەندازیاریەكانیش ساڵانە یان چەند ساڵێك نوێبكرێنەوە،نەك هەر لەسەر پێوەرە كۆنەكانی دەیان ساڵی ڕابووردوو كاربكرێت. • هەموو ناوچە قەدەغەكراوە ئەندازیاری و سەلامەتیەكان لە پڕۆژەكان و پرد و ڕێگاوبانەكان و ناو شارەكاندا زۆر بەتوندی پارێزگاری لێبكرێت و هیچ كەس ولایەنێك بۆی نەبێت زیادەڕەویان لەسەر بكات. • گرنگی زیاتر بە دروستكردنی ئاوەڕۆی صندوقی بدرێت و ناوچەی قەدەغكراوی دیاریبكرێت و ساڵانە و لەكاتی خۆیاندا صیانەبكرێن. • كاری صیانەكردنی ساڵانە و وەرزانەی پردەكان و شەقامەكان و گۆمەكان و شیو و كەندەڵانەكان ئەنجامبدرێن. • هەموو ئەو گەڕەك و ناوچانەی كە نزمن لەئاستی شەقامەكانەوە،گرنگە كە ئاوەڕۆی گەورە و فراوانیان بۆ دروستبكرێت بۆ دەرچوونی ئاو و باراناو و كۆنەبونەوەی لە جێگەیەكدا. • دابینكردنی ئالیات و پێداویستیەكانی تری بەرگری شارستانی بۆ فەرمانگە پەیوەندیدارەكان و ڕاهێنانی كارمەندەكانیان و ئامادەبونیان لە نزیك جێگە مەترسیدارەكانەوە.بۆ بەهاناچوون بە خێراترین كات. بەم شێوەیە دەكرێت كە حكومەت و دامودەزگاكانی تاڕادەیەك كۆنتڕۆڵی ئەو كارەساتانە بكەن و لانی كەم زەرەروزیانەكانیان كەمبكەنەوە.بۆیە ئەركی حكومەتی هەرێم و دامودەزگاكانێتی كە كار بكات بۆ: • قەرەبووكردنەوەی پێویستی زیانلێكەوتوان و لێقەومانانی ئەو كارەساتانە. • دانانی صندوقێك بەناوی ((صندوقی قەرەبووكردنەوەی كارەساتە سروشتیەكان)) و تەرخانكردنی بودجەیەكی ساڵانە بۆ ئەو صندوقە. • سزادانی كەسان و لایەن و دامودەزگا كەمتەرخەمەكان. • پاداشتكردنی كەسانی خەمخۆر و لایەنە پەیوەندیدارەكان كە ئەركی خۆیان بەباشترین شێوە ڕادەپەڕێنن. ،كارەساتە سروشتییەكان كارەستگەلێكن كە هەموان دەگرێتەوە بەبێ‌ جیاوازی ئاین و مەزهەب و نەتەوە و جیاوازی چین و توێژەكان،بۆیە گرنگە كە گیانی هاوكاری و یارمەتیدان و دەستگیرۆیكردن لەناو كۆمەڵگاكەماندا بەهوشیاریەوە بڵاوبكرێتەوە و تۆخبكرێتەوە ،بۆئەوەی بەهەمووان كارەسات و مەترسی و فرمێسكەكانی یەكتری كەمبكەینەوە و وڵاتیشمان بپارێزین. با ئەم كارەساتی لافاوەش پەندێك بێت بۆ هەموان كە چیدی بەدەستی خۆمان ((مرۆڤ)) ڕێگە خۆشنەكەین بۆ ڕوودانی كارەساتە سروشتیەكان،بە زیادەڕەویكردنمان لەسەر سروشت لە خاك و ئاو و هەوا و پیسیان نەكەین و نەیانكەینە قوربانی خواست و ویستە تێرنەبوەكانمان بۆ دەستخستنی سەروەتوسامان و خۆدەوڵەمەند كردنی ناڕەوا.باهەموانمان خاك و نیشتیمانەكەمان لەخۆمان خۆشتربوێت و لە چاوتێبڕین و تەماحكاری خۆمان بیپارێزین چونكە نیشتیمانەكەمان سەرچاوەی ژیان و مان و بونمانە و چەندە ژینگەیەكی خاوێن و تەندروستمان هەبێت ئەوەندەش كۆمەڵگایەكی ئاسودە و بەختەوەر و پێشكەوتو و هوشیارمان دەبێت.

بە خۆشحاڵیەوە ئەوەی تێبینی دەکەین ڕۆشنبیری و گەشەسەندنی پڕۆژەکانی وزەی نوێبووەوە، بەتایبەتی وزەی خۆرە لە نێو هاوڵاتیان و خاوەن پڕۆژە بازرگانییەکاندا . بەڵام هەندێکیان بەدورنین لە هەڵە و کێشەی تەکنیکی ئەوەی تێبینیم کردوە نەبونی نەخشەی ئەندازیاری یە لە سەرەتای هەندێک لە پرۆژەکاندا ئەمەش هۆکاربوو ئەم بابەتە بنوسم. لەم چەند خاڵەی خوارەوە گرنگی نەخشەی ئەندازیاری پێش دەستپێکی پڕۆژە دەخەمە ڕوو: ١.کەمکردنەوەی هەڵە تەکنیکییەکان و بەرهەمهێنانی وزەی زیاتر/ دیزاینێکی گونجاو لێکۆڵینەوە لە شوێن، تیشکی خۆر، سێبەر، دابەشکاری پەنێڵەکان (String Layout) و توانای ئینڤێرتەر دەکات، ئەمەش دڵنیایی دەدات کە سیستەمەکە زۆرترین وزەی دەستکەوتوو بەرهەم بهێنێت و هۆکارە بۆ بەرزبوونەوەی بڕی kWh بەرهەمهاتووی ساڵانە. ٢ .سەلامەتی و پابەندبوون بە ستانداردەکان/ پێویستە پەیڕەوی ستانداردەکان و ڕێنماییەکانی وەزارەتی کارەبا بکەن. هەڵبژاردنی قەبارەی کێبڵ، ئامێرەکانی پاراستن (Protection)، سیستەمی بە زەویکردن (Grounding) و دژە بروسکە هۆکارن بۆ کەمبونەوەی ئەگەری ئاگرکەوتنەوە و مەترسییە کارەباییەکان. ٣. پلاندانانی ورد بۆ تێچوو و بڕو قەبارەی مەوادی پێویست/ نەخشەی ئەندازیاری دەرخستەی بڕی مەوادەکان (BOQ) بە وردی و قەبارەی دروستی (پەنێڵ، ئینڤێرتەر، گۆڕەرەکان) دابین دەکات. ئەمەش ڕێگری دەکات لە تێچووی زیادە و نەخەمڵێنراو لە کاتی جێبەجێکردندا. ٤. بەستنەوەی بە تۆڕی نیشتمانی/ نەخشەی ئەندازیاری هاوکارە بۆ دڵنیابوون لە سەلامەتی تۆڕی نیشتمانی،لە پاش لێکۆڵینەوە لە لۆد فڵۆ (Load Flow)، ئاستی شۆرت سێرکت، شەپۆلە هارمۆنیکەکان و قەبارەی گۆڕەرەکان (Transformer) . ٥. سەقامگیری/ شیکاری بەرگری با (Wind Load Analysis)، و نەخشەی بنچینە (Foundation) و پشکنینی خاک،هۆکارە لە کەمکردنەوەی زیانەکانی کەش و هەوا و ڕوداوی نەخوازراو. ٦. ڕەزامەندی خێراتر و جێبەجێکردنی ئاسانتر نەخشە ئەندازیارییەکان یارمەتیدەرن بۆ وەرگرتنی ڕەزامەندییەکان بە خێرایی و ڕێنمایی تیمەکانی جێبەجێکردن (EPC) دەکەن، کە ئەمەش هەڵە و دووبارەکردنەوەی کار و تێچووی زیادە کەم دەکاتەوە. دەرەنجام// پێویستە نەخشەی ئەندازیاری پێوسیتیەکی بنەڕەتییە بەتایبەتی ئەو پڕۆژانەی قەبارەکەیان نزیک ١ مێگاوات یان زیاترە، ڕاستە کرێی خزمەتگوزاری پیشەیی بۆ خزمەتگوزاری نەخشەی ئەندازیاری بەجیا لە سەرەتادا تێچویەکی کەم بۆ پڕۆژەکە زیاد دەکات بەڵام بەردەستبونی نەخشەی ئەندازیاری پێش یەکلاکردنەوەی کۆمپانیای جێبەجێکار و دواکردنی کەرەستە هۆکارە بۆ کەمکردنەوەی تێچوو و کەمکردنەوەی هەڵە تەکنیکییەکان و بەرهەمهێنانی وزەی زیاتر و کارکردنی تەندروست و سەلامەتی و سەرکەوتنی درێژخایەنی پڕۆژەکە. هەندێك لە و بەشە سەرەکییانەی لە نەخشەی ئەندازیاری پڕۆژەی وزەی خۆردا دەبینرێت بە گوێرەی پێوسیتی پڕۆژەکە: • Site Survey & Assessment: • PV System Engineering Design: • Structural Design: • Fire Protection System Design: • Water Cleaning System Design: • Grid Interconnection Design: • Technical Deliverables: • SCADA Design: ئەندازیاری کارەبا - فەرەیدون فەرەج faraidun.faraj.fathulla@gmail.com