تێچووی ئاستی  وزە/ کارەبا (LCOE)  Levelized Cost of Energy/Electricity ،  تاکە گرنگترین پێوەرە بۆ هەڵسەنگاندن و بەراوردکردنی تەکنەلۆژیای بەرهەمهێنەری وزە.  

🔍 پێناسەیەکی سادەی تێچووی ئاستی کارەبا (LCOE):

LCOE بڕی تێچووی بەرهەمهێنانی 1 کیلۆوات کاتژمێری کارەبا بە درێژایی تەمەنی وێستگەی کارەبا یان سیستەمی وزە دەپێوێت کە هەموو لایەنە داراییەکانی پڕۆژەکە لەخۆ دەگرێت، لەوانە:

✔ تێچووی سەرمایە (CAPEX): وەبەرهێنانی سەرەتایی بۆ بیناسازی و کەلوپەل.

✔ تێچووی کارپێکردن و چاودێریکردن (OPEX): تێچووی ڕۆتینی بە درێژایی تەمەنی سیستەمەکە.

✔ تێچووی سووتەمەنی (ئەگەر گونجاو بێت): تێچووی سووتەمەنی (بۆ نمونە گازی سروشتی، خەڵووز) بە تێپەڕبوونی کات.

✔ تێچووی دارایی: تێچووی سەرمایە، زۆرجار وەک رێژەی کەمبونەوە مەمەڵەی لەگەڵ دەکرێت.

✔ ماوەی تەمەنی سیستەم و بەرهەمی وزە: ماوە و کۆی وزەی بەرهەمهێنراو.

---

⚖️ بۆچی LCOE بۆ بەراوردکردن گرنگە

LCOE بەراوردێکی ڕاستەقینە لەنێوان سەرچاوە و پڕۆژە جیاوازەکانی وزە دابین دەکات.  ستانداردێکی زۆر بەسودە بۆ دیاریکردنی توانای ئابووری درێژخایەن.

بەکاردێت بۆ بەراوردکردنی:

✔ تەکنەلۆژیا بەرامبەر تەکنەلۆژیا: وزەی خۆر بەرامبەر مۆلیدەی دیزڵ؛ وزەی با بەرامبەر تۆرباین گازی؛ خەڵوز بەرامبەر گازی سروشتی

✔ وزەی نوێبووەوە  بەرامبەر وزەی نوێنەبووەوە: هەڵسەنگاندنی خاڵی یەکسانی ئابووری.

✔ پڕۆژە بەرامبەر پرۆژە:  بۆنمونە دوو پرۆژەی وزەی خۆر (پڕۆژەی A) بەرامبەر (پڕۆژەی B) لە شوێن یان بینا و کەلوپەلی جیاواز.

تەنانەت ئەگەر پڕۆژەکان وەبەرهێنانی سەرەتایی (CAPEX) و تێچوونی بەردەوامی (OPEX، سووتەمەنی) زۆر جیاوازیان هەبێت، LCOE نیشانی دەدات کام سیستەم لە کۆتاییدا هەرزانترین وزە بەرهەم دەهێنێت لە درێژخایەندا.

---

🔢 چۆنیەتی ئەژمارکردنی LCOE:

دەتوانرێت LCOE بە وەرگرتنی بەهای ئێستای کۆی تێچووی بنیاتنان و کارپێکردنی سەرمایەی بەرهەمهێنانی کارەبا هەژمار بکرێت. ئەم ژمارەیە دابەش دەکرێت بەسەر کۆی بەرهەمهێنانی کارەبا لە ماوەی تەمەنی پڕۆژەکە.

 

کۆی تێچوونەکانی پەیوەست بە پڕۆژەکە بە شێوەیەکی گشتی ئەمانە لەخۆ دەگرێت:

تێچووی سەرەتایی خەرجیەکانی وەبەرهێنان (I)

خەرجیەکانی پاراستن و کارپێکردن (M)

خەرجیەکانی سووتەمەنی (ئەگەر پێویست بێت) (F)

 

کۆی بەرهەمی بەرهەمهێنانی وزە ئەمانە لەخۆ دەگرێت:

کۆی هەموو کارەبای بەرهەمهێنراو (E)

 

دوایین دوو هۆکاری گرنگ کە دەبێت لە هاوکێشەکەدا ڕەچاو بکرێن بریتین لە:

ڕێژەی داشکاندنی پڕۆژەکە (r)

تەمەنی سیستەم (n)

✅هاوکێشەی تێچووی ئاستی کارەبا (LCOE)  :

LCOE = Σ[(It + Mt + Ft) / (1 + r)t] / Σ[(Et/(1 + r)t]

 

فایلی هاوپێچ بریتییە لە تێمپلەیتی ئەژمارکردنی LCOE بۆ پڕۆژەیەک وەک نمونە پیشان دراوە.

هەروەها نمونەیەکی ئاسانتر بە گشتی وەک خەمڵاندنێک بۆ ئە پرۆژانەی کە خۆم کارم تێدا کردوە تێچووی ئاستی کارەبا (LCOE)   لە ئیستادا  بۆ پرۆژەی  وزەی خۆر بۆ قەبارەی بازرگانی لە کوردستان  لە نێوان  ٦٠ دینار بۆ ٨٠ دینار دبێت لە کاتێکتدا تێچووی ئاستی کارەبا (LCOE) بۆ مۆلیدەی دیزڵ لە نێوان  ٢٢٥ دینار بۆ ٢٧٥ دینار دەبێت. (ئەمە وەک بەرچاو ڕونیە لە پرۆژەکاندا لەوانەیە کەمتر یاخود زیاتر بێت  بە گوێرەی قەبارەو سێوازی پرۆژەکان ، ئاسانە دەتوانرێت هاوکێشەکە بەکار بهێنرێت بۆ زانینی ئەنجامی ڕاستەقینەی هەر پرۆژەیەکی وزە) .

بە هیوای سود.

ئەندازیاری کارەبا- فریدون فرج

LCOE.xlsx

دەستەکانت خۆش بێت کاک @ئەندازیار فریدون فرج ، بابەتێکی بەپێز و جوانت نوسیوە.

هیوای بەردەوامیت بۆ دەخوازم

زۆر سوپاس کاک ئەندازیار @خەڵات جەلال